Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna Forum na temat przemocy w rodzinie
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia" IPZ PTP
www.niebieskalinia.pl 
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Czytelnia
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
leni56



Dołączył: 12 Gru 2008
Posty: 500

PostWysłany: Wto Mar 17, 2009 14:09    Temat postu: Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy Odpowiedz z cytatem

2008–11–17
Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych
innych ustaw
1. Uwagi wstępne
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie została uchwalona w lipcu 2005 r. i jak
dotąd nie była nowelizowana. Potrzeba nowelizacji, według uzasadnienia projektu, wynika z konieczności
jeszcze bardziej skutecznej walki ze zjawiskiem przemocy w rodzinie. Projektowane zmiany w
szczególności, według projektodawców, dążą do:
– rozwoju profilaktyki jako formy działań zapobiegających zjawisku przemocy w rodzinie,
– zmiany świadomości społeczeństwa,
– skutecznej ochrony ofiar przemocy w tym w szczególności dzieci,
– stworzenia mechanizmów ułatwiających izolację sprawców od ofiar,
– zmiany postaw sprawców poprzez uczestnictwo w programach korekcyjno – edukacyjnych.
Nowelizacja dotyczy oprócz ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie również sześciu
innych ustaw: 1) ustawy z 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy; 2) ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o
Policji; 3) ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny; 4) ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks
postępowania karnego; 5) ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; 6) ustawy z dnia 27
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W art. od 8 do
9 zawarto przepisy przejściowe i dotyczące wejścia nowelizacji w życie.
Uzasadnienie projektu, literalnie obszerne, jest jednak bardzo powierzchowne i nie zawiera w
ogóle uzasadnienia dla niektórych z proponowanych zmian.
2. Uwagi ogólne
Co do zasady projekt ustawy zmierza w dobrym kierunku, z pewnością jego uregulowania
poszerzają zakres, jak i sposoby ochrony przed przemocą w rodzinie. Zasadne jest włączenie do zakresu
ochrony kwestii ekonomicznych, a także zapewnienie pomocy lekarskiej ofiarom. Wątpliwości budzi
rozszerzenie zakresu działań organów władzy publicznej o tworzenie programów przeciwdziałania pomocy
w rodzinie. Z pewnością tworzenie takich programów pochłonie duże koszty, a ich skuteczność na dzień
sporządzania opinii nie jest oczywiście przesądzona. Aczkolwiek zmiany te wpisują się w aksjologię zmian
zaprezentowanych w projekcie.
Na negatywną opinię, co do zasady, zasługuje proponowana zmiana trzech kodeksów:
kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, kodeksu postępowania karnego oraz kodeksu karnego. Zmiany
kodyfikacji nie powinny być dokonywane przy okazji nowelizacji ustaw szczególnych. Negatywnie ocenić
należy brak projektu rozporządzenia wykonawczego do ustawy, wobec zmienionego przepisu
kompetencyjnego (zmiana art. 5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie) oraz konieczności
wydania rozporządzenia na podstawie nowego art. 12a ust. 4 ustawy.
Nie można przy ogólnej prezentacji i ocenie projektu nowelizacji nie zwrócić uwagi na
elementy populizmu prawnego, widocznego zwłaszcza w zakresie projektowanych zmian mających wpływ
na wyeliminowanie zjawiska określanego „biciem dzieci”. Dzieci, ich dobra prawne i zapewnienie im
właściwego wychowania, to szczególnie wrażliwe z punktu widzenia społecznego i tzw. opinii publicznej
podmioty i dobra prawne. Projektowane zmiany, zwłaszcza ta wprowadzająca w kodeksie rodzinnym i
opiekuńczym zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci, stanowią kontynuację medialnego i
politycznego dyskursu na ten temat. Trudno podnosić racjonalne argumenty wobec obrońców „naszych
dzieci”, trudno też liczyć na zablokowanie zakazu, który ma szansę wyeliminować z systemu
wychowawczego kary, pozostawiając rodzicom, wychowawcom i opiekunom wyłącznie nagrody. Karcenie,
nawet fizyczne, nie oznacza przecież bicia dziecka, a bez stosowania elementów przymusu i przemocy nie
sposób zapewnić nawet elementarnego bezpieczeństwa małemu dziecku. Osoby odpowiedzialne za zdrowie
i wychowanie są zmuszone ograniczać wolność dzieci, swobodę ich poruszania, muszą zapewnić realizację
obowiązku szkolnego, nie mogą pozwalać na swobodny wybór miejsca nocowania (np. w lesie, czy pod
przysłowiowym mostem), i aby to realizować sam system nagród, bez dozwolonego prawem naruszania
pewnych dóbr prawnych, nie wystarczy. Znany w doktrynie kontratyp karcenia wychowawczego
małoletnich funkcjonuje od lat i jego eliminacja może okazać się bardzo niebezpieczna.
Przed biciem i poniżaniem, przed znęcaniem i naruszaniem godności chronią przepisy
kodeksu karnego, chronią one wszystkich bez względu na wiek pokrzywdzonego (ofiary), a więc również
małoletnich (dzieci). W kodeksie karnym cały rozdział w części szczególnej (rozdz. XXVI), o nazwie
„Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece”, nastawiony jest przecież na ochronę rodziny przed przemocą
fizyczną, psychiczną i ekonomiczną.
3.Stosunek projektowanych zmian do zobowiązań międzynarodowych (w płaszczyźnie prawa
międzynarodowego i ponadnarodowego)
Nie jest jasny stosunek projektowanej ustawy do zobowiązań międzynarodowych Polski w
sferze ochrony dziecka i prawa rodziców do wychowywania dzieci. W szczególności w uzasadnieniu
pominięto kwestie zgodności ustawy z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych,
gdzie mowa zarówno o zakazie tortur, traktowania lub karania okrutnego, nieludzkiego i poniżającego (art.
7), jak i o prawach dzieci (art. 24). Nie odniesiono się też do Konwencji NZ przeciwko torturom z 1984 r., a
zwłaszcza do Konwencji NZ o prawach dziecka z 1989 r. Nie uznano również za właściwe ustalenie
zgodności projektu z Konwencją Europejską o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
(zwłaszcza art. 3 i Cool oraz z orzecznictwem opartym na tej Konwencji. Z postanowień konwencyjnych oraz
orzecznictwa z nimi związanego wynika tymczasem, że zakazane jest takie traktowanie dziecka, które jest
przynajmniej poniżające, przy czym musi być przekroczony tzw. minimalny próg dolegliwości, który jest
relatywizowany do konkretnego podmiotu chronionego i okoliczności, w których się znajduje (np. bardziej
dzieci niepełnosprawne umysłowo, niż dzieci zdrowe). Oceniane są ad casum charakter i kontekst
zachowania, metody traktowania, czas trwania dolegliwości, skutki u pokrzywdzonego. W
każdym razie nie każda dolegliwość jest zakazana.
4. Uwagi szczegółowe
– Za szczególnie istotne należy uznać wprowadzenie do k.r.io. zakazu stosowania kar
cielesnych. Wiąże się to z rezygnacją ze stosowania kontratypu karcenia małoletnich w odniesieniu do kar
cielesnych a dalej – z odpowiedzialnością karną za naruszenie nietykalności cielesnej dziecka lub też za
spowodowanie lekkiego uszkodzenia ciała lub uszczerbku na zdrowiu. W zakresie innych, poważniejszych
uszkodzeń ciała, kontratyp ten odpowiedzialności karnej oczywiście nie wyłączał. Taka zmiana jest
dyskusyjna, zarówno jej zwolennicy, jak i przeciwnicy powołują się albo na brak przekonywujących
dowodów na to, że kary cielesne mają jakikolwiek pozytywny wpływ na wychowanie dziecka, albo na brak
dowodów przeciwnych. Rada Legislacyjna zdecydowanie negatywnie ocenia powyższą propozycję.
Proponowane zmiany w zakresie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego powinny być przedmiotem opinii
Komisji Kodyfikacyjnej w tym zakresie.
Odnośnie proponowanego brzmienia art. 2 pkt. 2 ustawy – zawierającego definicję
przemocy w rodzinie:

a)

zbędny jest wyraz „umyślne”, wszakże „przemoc” jest zawsze umyślna,
b) zamiast wyrazów „działanie lub zaniechanie” wprowadzić typowy wyraz „zachowanie”, a
po tym wyrazie dodać wyraz „sprawcy”,
c) w całej redakcji przepisu należy wprowadzić liczbę pojedynczą zamiast liczby mnogiej,
d) zamiast wyrazów „osób wymienionych w pkt 1” wprowadzić sformułowanie ustawowe
„członek rodziny” z art. 2 pkt 1,
e) zamiast wyrazów „ekonomicznych” wprowadzić typowy wyraz karnoprawny „życiowych”,
tak jak jest w art. 209 k.k. z rozdziału „Przestępstwa przeciwko rodzinie”,
f) po wyrazie „cierpienia” dodać wyraz „psychiczne” (niespójność do proponowanej zmiany
w art. 96a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego),
g) sformułowanie „osób dotkniętych przemocą” jest rażąco wewnętrznie niespójne z
podstawowym przepisem art. 1 pkt 2 ustawy („osób dotkniętych przemocą w rodzinie”). Dodatkowo należy
podkreślić, że mimo wyliczenia, które następuje po wyrażeniu „w szczególności”, zakres rzeczowy definicji
„przemoc w rodzinie” (art. 2 pkt 2) powoduje, że jako przemoc w rodzinie może być kwalifikowane
naruszenie np. prawa własności czy naruszenie jakichkolwiek praw majątkowych. Definicja obejmuje
bowiem wszelkie naruszenia praw osób wymienionych w art. 2 pkt 1 ustawy.
– W proponowanej przez nowelizację treści art. 3 ustawy (często w innych jego przepisach)
używa się określenia „osoba dotknięta przemocą w rodzinie”. Niestety, brak jest definicji ustawowej tego
określenia. Co więcej, w omawianym art. 3 znajduje się pkt 4, w którym użyto jeszcze innego,
podobnego sformułowania, a mianowicie „osoba dotknięta przemocą” (bez wyrazu „w rodzinie”), a
zwłaszcza „ofiara przemocy w rodzinie”. Powstaje więc wątpliwość czy to ostatnie określenie (również brak
definicji ustawowej), mimo że występuje dość często w ustawie, jest ekwiwalentne do podstawowego
określenia „osoba dotknięta przemocą w rodzinie”?
– W tym samym art. 3 ustawy używa się jeszcze określenia „osoba stosująca przemoc”, co jest
rażąco sprzeczne z art. 1 pkt 3 ustawy gdzie występuje termin „osoba stosująca przemoc w rodzinie”. Jeżeli
się zważy, ze ustawa przewiduje daleko idącą ingerencję w prawa i wolności osób należących do zbioru
desygnatów pojęcia „osób stosujących przemoc w rodzinie” (także wielokrotnie występujące w przepisach
ustawy), nie jest w pełni jasne w oparciu o jakie kryterium i w ramach jakiej procedury organy stosujące
ustawę uznawać będą konkretne osoby za osobę stosującą przemoc w rodzinie” (np. osoby skazane za
przestępstwo znęcania z art. 207 k.k. lub za przestępstwo niealimentacji z art. 209 k.k., czy także
podejrzane o popełnienie tych przestępstw?).
– Projektowane brzmienie art. 3 ustawy określa formy pomocy, do których uprawniona ma
być osoba dotknięta przemocą w rodzinie. Tryb udzielania pomocy oraz standardy podstawowych usług
świadczonych w ramach tej pomocy określony ma być w rozporządzeniu wykonawczym
wydanym na podstawie art. 5 projektu.
Jednak przepis art. 5 projektu nie spełnia wszystkich kryteriów wyznaczonych treścią art. 92
Konstytucji RP. W szczególności rozporządzenie swoją regulacją ma wykonywać ustawę, a zatem
konkretyzować jej przepisy, a nie uzupełniać ją w sposób samoistny. Upoważnienie do wydania aktu
wykonawczego nie może przekazywać spraw do materii należącej do ustawy. Upoważnienie ustawowe nie
może przekazywać do unormowania w drodze rozporządzenia spraw o istotnym znaczeniu dla treści danej
ustawy.
Dodatkowo w art. 5 projektu używa się określenia „ofiar przemocy”, co jest rażąco
wewnętrznie niespójne do treści art. 3 projektu, gdzie występuje kluczowe określenie ustawowe „osoba
dotknięta przemocą w rodzinie”.
Należy odnotować także, że w przepisie art. 5 projektu występuje jeszcze inne bardzo istotne
określenie „oddziaływanie korekcyjno–edukacyjne”, które niestety również nie zostało zdefiniowane. Co
więcej, w innych miejscach ustawy używa się jeszcze innego podobnego określenia, a mianowicie
„programy korekcyjno–edukacyjne” (również poza ustawą w art. 72 § 1 pkt 6a k.k.). Ważne w tym zakresie
jest art. 4 ustawy, który zakłada, że wobec „osób stosujących przemoc w rodzinie stosuje się środki m.in.
oddziaływania korekcyjno–edukacyjne. Ta regulacja dając podstawę do nałożenia na obywateli
określonych ograniczeń i obowiązków nosi cechy regulacji represyjnej. Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji
RP, ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności mogą być ustanowione tylko w
ustawie. Niestety wg art. 5 projektu rozporządzenie wykonawcze ma określać „szczegółowe” kierunku
wprowadzenia oddziaływań korekcyjno–edukacyjnych”.
– wydaje się, iż dodanie w nowelizowanej ustawie art. 9a (m.in. w zakresie dotyczącym
prowadzenia dokumentacji działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz
efektów tych działań, rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia
pomocy w środowisku lokalnym) wymaga opinii Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
– W art. 12a ust. 2 in fine powinno dodać się stwierdzenie „lub Żandarmerii Wojskowej”.
Uzasadnieniem tej propozycji jest fakt, że interwencje mogą odbywać się również w miejscu zamieszkania
żołnierzy, co do których właściwa podmiotowo jest ta instytucja. Wiąże się to również ze stosowną zmianą
ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej (odpowiednio do zmiany przewidzianej w art.
3 komentowanej ustawy).
– W art. 12a ust. 3 należy rozważyć doprecyzowanie „niezwłoczności” poprzez określenie „nie
później, niż w ciągu 3 dni roboczych”.
– W zakresie dodania art. 275a § 3 w k.p.k. – zasadne jest przyjęcie odpowiednich regulacji
nie tylko do dzieci oskarżonego lecz również do osób przysposobionych i będących pod opieką.
– W projektowanym art. 275b k.p.k. zamiast pojęcia „osoba pokrzywdzona” wystarczy
„pokrzywdzony” – taka jest formalna nazwa strony postępowania.
– Stwierdzenie w art. 275b § 3 k.p.k. o brzmieniu: „Termin ten może być przedłużany o
kolejne okresy 3–miesięczne”. Jest to nie tylko niepoprawne gramatycznie, ale również niepotrzebnie
kazuistyczne. Zalecana zmiana: „Termin ten może być przedłużany o kolejne okresy oznaczone,
które nie mogą trwać dłużej niż 3 miesiące.”
– Art. 275b k.p.k. „§ 5. Wydając postanowienie o nakazie opuszczenia lokalu mieszkalnego
zajmowanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną można jednocześnie orzec zakaz, o którym mowa w art.
275a” – zmienić należy na „§ 5. Wydając postanowienie o nakazie opuszczenia lokalu mieszkalnego
zajmowanego wspólnie z osobą pokrzywdzoną można jednocześnie orzec środek, o którym mowa w art.
275a”.
– Proponowane zmiany dotyczące kodeksu karnego prowadzą do dezintegracji kodeksowych
przepisów karnych, a szczególne, bardzo poważne zastrzeżenia budzi proponowana redakcja art. 157 k.k.


Konkluzja
W związku z przedstawionymi wyżej uwagami Rada Legislacyjna wyraża o projekcie opinie negatywną i nie
rekomenduje go do dalszych prac legislacyjnych.
Projekt opinii przygotował prof. dr hab. Jarosław Warylewski.http://www.prawoaz.pl/opinie/10_opin_o_przec_dzial_przem_w_rodz_pdf.pdf
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Forum na temat przemocy w rodzinie Strona Główna -> Czytelnia Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group